นิตยสารฉลาดซื้อ ร่วมกับเครือข่ายเตือนภัยสารเคมีเกษตร สุ่มตรวจผัก ผักในตลาดสดทั่วไปและรถเร่พบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินมาตรฐาน 38.1% ผักชี ถั่วฝักยาว พริกจินดา คือผัก 3 ชนิดที่มีสารพิษตกค้างมากที่สุด
{gallery}action/550807_smnews{/gallery}
บันทึกการถ่ายทอดสด การเปิดเผยผลการตรวจสารเคมีในผัก
{mp4-flv}550807_smbuyer{/mp4-flv}
7 ส.ค. 55 ห้องประชุมมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค นิตยสารฉลาดซื้อ ร่วมกับเครือข่ายเตือนภัยสารเคมีเกษตร ประกอบไปด้วย กะหล่ำปลี คะน้า ถั่วฝักยาว ผักกาดขาว ผักบุ้งจีน ผักชีและพริกจินดา โดยเลือกจากผักที่ขายใน 3 แหล่ง ได้แก่ ห้างสรรพสินค้า ซึ่งมีทั้งผักมาตรฐาน Q และกลุ่มตราห้าง (house brand) ตลาดสด 2 ตลาด และผักจากรถเร่ ขณะนี้การตรวจวิเคราะห์แล้วเสร็จมีรายงานผลออกมาเป็นที่เรียบร้อยแล้ว โดยจะมีการแถลงผล
นายพชร แกล้วกล้า เจ้าหน้าที่ ฝ่ายสนับสนุนองค์กรผู้บริโภคและพัฒนานโยบาย มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ตามที่เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีกำจัดศัตรูพืช (Thai-PAN : Thailand Pesticide Alert Network) ร่วมกับนิตยสารฉลาดซื้อ ได้ดำเนินการสุ่มตรวจผัก 7 ชนิดซึ่งเป็นผักที่บริโภคกันทั่วไป โดยสุ่มเก็บจากผักที่ได้รับมาตรฐาน Q และผักตราห้าง (house brand)ที่ขายในห้างค้าปลีกขนาดใหญ่และซุปเปอร์มาร์เก็ตต่างๆในเขตกรุงเทพมหานคร และพบว่าพืชผักดังกล่าวมีสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินค่ามาตรฐาน ถึง 6 ตัวอย่างจากจำนวนที่สุ่มเก็บมา 14 ตัวอย่าง หรือคิดเป็น 43% ของตัวอย่างทั้งหมด ซึ่งได้แถลงไปเมื่อวันที่ 11 กรกฏาคม 2555 ที่ผ่านมานั้น
เครือข่ายไทยแพนและนิตยสารฉลาดซื้อยังได้สุ่มผักจำนวน 7 ชนิด ซึ่งประกอบไปด้วย กะหล่ำปลี คะน้า ถั่วฝักยาว ผักกาดขาว ผักบุ้งจีน ผักชี และพริกจินดา ที่ขายในตลาดสดทั่วไป 2 ตลาด ได้แก่ ตลาดห้วยขวาง และตลาดประชานิเวศน์ รวมถึงผักที่ขายในรถเร่ ไปวิเคราะห์หาสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้าง 2 กลุ่ม คือ กลุ่มออร์แกโนฟอสเฟตและคาร์บาเมต ที่ห้องปฏิบัติการของกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข ปรากฏผลดังต่อไปนี้
1. ผักในตลาดสดทั่วไปและรถเร่พบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินมาตรฐาน 38.1%
จากจำนวนตัวอย่างผักที่สุ่มตรวจจากตลาดห้วยขวาง 7 ตัวอย่าง ตลาดประชานิเวศน์หนึ่ง 7 ตัวอย่าง และจากรถเร่ 7 ตัวอย่าง พบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินมาตรฐานทั้งหมด 8 ตัวอย่างจากทั้งหมด 21 ตัวอย่าง หรือคิดเป็น 38.1 % ซึ่งถือว่าใกล้เคียงกับผลการสุ่มตรวจผักที่มีตรามาตรฐาน Q ของกรมวิชาการเกษตรและผักที่ขายในห้างซึ่งพบว่ามีผักที่พบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินมาตรฐาน 43 % ทั้งๆที่ผักดังกล่าวมีราคาแพงมากกว่าผักที่ขายในตลาดสดตั้งแต่ 2-10 เท่า
ตารางแสดงผักที่มีสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างเกินค่า MRL ยุโรป แยกตามแหล่งที่ซื้อ
ชนิดผัก |
ที่มา |
||||
Q |
ตราห้าง |
ตลาดห้วยขวาง |
ประชานิเวศน์ |
รถเร่ |
|
ถั่วฝักยาว |
P |
P |
P |
P |
|
ผักชี |
P |
P |
P |
P |
|
คะน้า |
|
P |
P |
|
|
พริกจินดา |
|
P |
P |
P |
P |
2. ผักชี ถั่วฝักยาว พริกจินดา คือผัก 3 ชนิดที่มีสารพิษตกค้างมากที่สุด
1) ถั่วฝักยาว พบสารตกค้างเกินมาตรฐาน 6 ชนิด ได้แก่ Acephate, Carbofuran, EPN, Ethion, Methomyl และ Omethoate เช่น ถั่วฝักยาวตราผักดอกเตอร์มี CarbofuranและMethomyl เกินค่ามาตรฐานยุโรป 3.5 และ 4 เท่าตามลำดับ ถั่วฝักยาวที่ได้จากห้างเทสโก้พระรามสองพบ Ethion เกินมาตรฐาน 5 เท่า ในขณะที่ถั่วฝักยาวที่ได้จากตลาดห้วยขวางพบ EPNเกินค่ามาตรฐานถึง 34 เท่า
2) ผักชี พบสารตกค้างเกินมาตรฐาน 5 ชนิด ได้แก่ Carbofuran, Chlorpyrifos, EPN, Methidathion และ Methomy ที่น่าสนใจคือผักชีจากกูร์เมต์ มาร์เก็ต (สยามพารากอน) พบCarbofuran เกินค่ามาตรฐาน 37.5 เท่า ผักชีตลาดประชานิเวศน์ พบ Carbofuran เกิน 56.5 เท่า ในขณะที่ตลาดห้วยขวาง พบ EPN เกิน 102 เท่า
3) พริกจินดา พบสารตกค้างเกินมาตรฐาน 2 ชนิด ได้แก่ Methidathion และ Triazophos โดยพริกจินดาจากรถเร่มี Methidathion ตกค้างสูงกว่าค่ามาตรฐานถึง 121 เท่า ในขณะที่พบจากตลาดห้วยขวางและประชานิเวศน์ประมาณ 5 เท่า
4) คะน้า พบสารตกค้างเกินมาตรฐาน 2 ชนิด ได้แก่ Dicrotophos และ Methidathion โดยพบสารเคมี Dicrotophos ตกค้างมากที่สุดที่ตลาดห้วยขวาง โดยพบสูงกว่า 202 เท่าเทียบกับมาตรฐานของยุโรป
3. ผักบุ้งจีนปลอดภัยกว่าแต่กะหล่ำปลีและผักกาดขาวยังต้องเฝ้าระวัง
ผักที่ไม่พบสารเคมีกำจัดศัตรูพืชในกลุ่มออร์แกโนฟอสเฟตและคาร์บาเมตตกค้างเลย คือ ผักบุ้งจีน เนื่องจากเป็นผักที่มักมีศัตรูพืชน้อยกว่าผักประเภทอื่นๆ สำหรับกะหล่ำปลีและผักกาดขาวซึ่งเป็นผักที่มีความเสี่ยงในการพบสารเคมีตกค้างค่อนข้างมากนั้น ผลการสำรวจครั้งนี้ยังพบว่ามีการตกค้างน้อยกว่ามาตรฐานที่สำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ (มกอช.) และของสหภาพยุโรปกำหนดไว้ ซึ่งอาจเกิดจากช่วงที่สุ่มเก็บตัวอย่างนั้นยังไม่ใช่ฤดูกาลที่ศัตรูพืชของผักประเภทนี้ระบาดทำให้มีการใช้สารเคมีน้อยกว่าปกติ อย่างไรก็ตามสารที่พบก็เป็นสารที่มีอันตรายร้ายแรง คือ Carbofuran และ Methomyl แม้ไม่เกินค่ามาตรฐานแต่หากได้รับบ่อยๆก็จะสะสมในร่างกายจนก่อให้เกิดอันตรายได้
4. มีสารกำจัดศัตรูพืชที่ต้องเฝ้าระวังหรือห้ามใช้นอกเหนือจากวัตถุอันตรายร้ายแรง 4 ชนิด (Carbofuran, Methomyl, Dicrotophos และ EPN)
จากปริมาณสารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่ตกค้างชี้ให้เห็นว่า มีสารเคมีหลายชนิดที่จะก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของผู้บริโภค ซึ่งนอกจาก Carbofuran, Methomyl, Dicrotophos, EPN ที่เป็นสารอันตรายร้ายแรงและอยู่ในบัญชีเฝ้าระวังของกรมวิชาการเกษตรแล้ว ยังมีสารเคมีที่น่ากังวลอีก คือ Methidathion (ยุโรปห้ามใช้แล้ว) ที่พบในผักหลายชนิด พบจากทุกแหล่งซื้อ และมีปริมาณที่ตกค้างสูงมากจนน่ากังวล เช่น ในพริกจินดา ที่พบตกค้างมากเกินค่า MRL ถึง 121 เท่า
ด้าน นางสาวปรกชล อู๋ทรัพย์ ผู้ประสานงาน เครือข่ายเตือนภัยสารเคมีกำจัดศัตรูพืช ได้ยื่นข้อเสนอเพื่อหาทางออก ดังนี้
- กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จะต้องดำเนินการควบคุมการส่งเสริมการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของบริษัทสารเคมีและเกษตรกรให้เข้มงวดเท่าเทียมกับที่มีมาตรการที่ใช้กับผักส่งออก โดยเฉพาะอย่างยิ่งผลิตภัณฑ์ที่ติดตรา Q ซึ่งเป็นมาตรฐานที่กรมวิชาการเกษตรกำกับอยู่ ทั้งนี้รวมทั้งการยกเลิกการขึ้นทะเบียนและห้ามมิให้มีการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชที่หลายประเทศห้ามใช้แล้วโดยทันที
- สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสุขต้องมีมาตรการในการสุ่มตรวจดูความปลอดภัยของผักและผลไม้โดยอาจประสานความร่วมมือกับเครือข่ายภาคประชาสังคมและองค์กรผู้บริโภค ทั้งนี้โดยทำงานในเชิงรุกร่วมกับห้างขนาดใหญ่ และตลาดสดที่อยู่ภายใต้กำกับของกรุงเทพมหานคร องค์กรท้องถิ่น หรือภาคเอกชน เพื่อให้ผักและผลไม้ภายในประเทศปลอดภัยยิ่งกว่านี้
- ผู้บริโภคและประชาชนทั่วไปร่วมกันสนับสนุนและผลักดันเกษตรกรรมอินทรีย์ เกษตรกรรมยั่งยืนซึ่งปฏิเสธและหลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชให้เป็นแนวทางหลักของระบบเกษตรและอาหารของประเทศ อีกทั้งร่วมอุดหนุนผักและผลไม้จากระบบการผลิตดังกล่าวให้มากยิ่งขึ้น
- ในระยะเฉพาะหน้านี้ ผู้บริโภคอาจสามารถลดผลกระทบจากปัญหานี้ได้โดยการเลือกซื้อหรือบริโภคพืชผักที่มีการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชน้อย ผักพื้นบ้าน ผักที่ได้รับมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ การลดสารเคมีตกค้างในผักโดยการล้างด้วยน้ำหลายๆครั้งหรือการใช้ด่างทับทิม (อาจไม่ได้ผลเสมอไปเพราะสารเคมีกำจัดศัตรูพืชหลายชนิดเป็นประเภทดูดซึม) ไปจนถึงการปลูกผักเพื่อบริโภคเอง โดยอาจหาข้อมูลเบื้องต้นที่เกี่ยวข้องได้จากเว็บไซท์ที่เกี่ยวข้อง เช่น www.consumerthai.org , www.thaipan.org และ www.ฉลาดซื้อ.com
นางสาวทัศนีย์ แน่นอุดร หัวหน้ากองบรรณาธิการนิตยสารฉลาดซื้อ แนะผู้บริโภค ควรบริโภคผัก ผลไม้ตามฤดูกาล หรือผักพื้นบ้าน เพราะปลอดภัยจากสารฆ่าแมลง นอกจากนี้ผู้บริโภคควรเป็นผู้กำหนดวิถีการกินได้ด้วยตนเอง โดยต้องเข้มแข็งในการเลือกอาหารที่ปลอดภัยและมีประโยชน์ ไม่ใช่ให้ผู้ประกอบการมีบทบาทกำหนดสินค้าในตลาดได้อีกต่อไป
ตารางผนวกที่ 1 ปริมาณสารเคมีตกค้าง (มก./กก.) ของผักชนิดต่างๆแยกตามสถานที่ซื้อ
ลำดับที่ |
ชนิดผัก |
ผักห้างและผักมาตรฐานQ |
ผักตลาดทั่วไปและรถเร่ |
|||
มาตรฐาน Q |
ผักตราห้าง |
ตลาดห้วยขวาง |
ตลาดประชานิเวศน์ |
รถเร่ |
||
1 |
กะหล่ำปลี |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
Carbofuran < 0.01 (0.02) |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
2 |
คะน้า |
Methiocarb < 0.01 (0.02) |
Methidathion < 0.05 (0.02) 2.5 เท่า |
Dicrotophos 2.02 (0.01) 202 เท่า |
Aldicarb < 0.01 (0.02) |
ไม่พบ |
|
|
Oxamyl < 0.01 (0.02) |
Methiocarb 0.01 (0.02) |
|
||
3 |
ถั่วฝักยาว |
Carbofuran 0.07 (0.02) 3.5 เท่า |
Ethion < 0.05 (0.01) 5 เท่า |
Acephate < 0.05 (0.02) 2.5 เท่า |
Omethoate 0.07 (0.02) 3.5 เท่า |
Chlorpyrifos 0.05 (0.05) |
Methomyl 0.08 (0.02) 4 เท่า |
|
EPN 0.34 (0.01) 34 เท่า |
|
Carbofuran < 0.01 (0.02) |
||
|
|
|
|
Methomyl 0.01 (0.02) |
||
4 |
ผักกาดขาว |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
Carbofuran 0.01 (0.02) |
Carbofuran 0.01 (0.02) |
Carbofuran < 0.01 (0.02) |
|
|
Methomyl < 0.01 (0.02) |
|
Methomyl 0.01 (0.02) |
||
5 |
ผักบุ้งจีน |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
ไม่พบ |
แถบสีเหลืองคือผักที่มีสารตกค้างเกินมาตรฐาน |
||||||
วงเล็บสีแดงคือ MRL ตามมาตรฐานEU |
||||||
ตัวเลขหลังวงเล็บคือจำนวนเท่าที่เกินมาตรฐาน |
ลำดับที่ |
ชนิดผัก |
ผักห้างและผักมาตรฐานQ |
ผักตลาดทั่วไปและรถเร่ |
ลำดับที่ |
ชนิดผัก |
ผักห้างและผักมาตรฐานQ |
6 |
ผักชี |
Methidathion < 0.05 (0.02) 2.5 เท่า |
Chlorpyrifos 0.84 (0.05) 16.8 เท่า |
Chlorpyrifos 0.10 (0.05) 2 เท่า |
Chlorpyrifos < 0.05 (0.05) |
ไม่พบ |
|
Methidathion 0.06 (0.02) 3 เท่า |
Methidathion 0.06 (0.02) 3 เท่า |
Aldicarb 0.02 (0.02) |
|
||
|
Aldicarb 0.01 (0.02) |
EPN 1.02 (0.01) 102 เท่า |
Carbofuran 1.13 (0.02) 56.5 เท่า |
|
||
|
Carbofuran 0.75 (0.02) 37.5 เท่า |
Methomyl 0.04 (0.3) |
|
|
||
7 |
พริกจินดา |
Chlorpyrifos 0.31 (0.5) |
Methidathion < 0.05 (0.02) 2.5 เท่า |
Chlorpyrifos 0.05 (0.5) |
Chlorpyrifos 0.07 (0.5) |
Methidathion 2.42 (0.02) 121 เท่า |
|
|
Methidathion 0.11 (0.02) 5.5 เท่า |
Methidathion 0.10 (0.02) 5 เท่า |
Methomyl < 0.01 (0.02) |
||
|
|
Carbaryl 0.01 (0.05) |
Triazophos 0.05 (0.01) 5 เท่า |
|
||
|
|
|
Carbaryl 0.02 (0.05) |
|
||
|
แถบสีเหลืองคือผักที่มีสารตกค้างเกินมาตรฐาน |
|
|
|
||
|
วงเล็บสีแดงคือ MRL ตามมาตรฐานEU |
|
|
|
||
|
ตัวเลขหลังวงเล็บคือจำนวนเท่าที่เกินมาตรฐาน |
|
|
|